Hulp aan vluchtelingen aan de Poolse grens

Eenmaal in het grensgebied, komen vluchtelingen en migranten vast te zitten in een van de laatste oude bossen van Europa. De grenswachten aan beide kanten willen hen niet (terug) het land inlaten. Vluchtelingen en migranten die in dit limboland stranden bevinden zich in een onmogelijke positie.
Sinds 2021 proberen vluchtelingen via Belarus Europa te bereiken, met name via de Poolse oostgrens. De Poolse autoriteiten laten hen niet binnen en duwen hen terug. Sinds kort is het recht om asiel aan te vragen zelfs helemaal opgeschort voor mensen die op deze wijze het land proberen te bereiken.
Vluchtelingen worden aan de grens tegengehouden en met grof geweld teruggeduwd aan beide kanten. Sommige vluchtelingen vertelden dat ze wel 20 keer heen en weer ‘gepushbackt’ zijn. Ze komen vast te zitten in het oudste oerbos van Europa, met temperaturen die ‘s nachts onder de 20 graden kunnen duiken. Ze zijn vaak ziek en gewond door de mishandelingen of een val vanaf het 5,5 meter hoge grenshek die ruim 340 kim dwars door het bos is gebouwd. Ze hebben honger, dorst en vaak dringend medische zorg nodig. NGO's en media hebben herhaaldelijk melding gemaakt van de pushbacks, mishandeling en het onthouden van essentiële hulp. De situatie is ernstig en wordt steeds onzichtbaarder, mede doordat de toegang voor hulporganisaties in deze gebieden vrijwel onmogelijk is. Organisaties moeten heel voorzichtig te werk gaan, om ervoor te zorgen dat zij de vluchtelingen toch kunnen bereiken.
De grote internationale ngo's zijn grotendeels afwezig in de regio. Het zijn kleine Poolse organisaties, lokale bewoners en vrijwilligers die hulp, kleding, medische zorg en juridische bijstand aan vluchtelingen bieden. Dit werk is stressvol en heftig, en veel van de hulpverleners kampen met uitputting en burn-outs.

Egala is een van deze lokale organisaties en werd in 2021 opgericht door een aantal moedige burgers. Ze bieden medische noodhulp, psychologische ondersteuning en juridische begeleiding aan vluchtelingen in het grensgebied van Bialystok, in Poolse detentiecentra en ziekenhuizen. Zo stuurt Egala bijvoorbeeld regelmatig faxen naar het Europees Hof van Justitie om ervoor te zorgen dat het Hof een ‘spoedbevel’ uitvaardigt, zodat mensen niet teruggestuurd kunnen worden naar Belarus vanwege de ernstige mensenrechtenschendingen en folterpraktijken door de grenswachten daar.

In 2022 ontving Egala voor het eerst steun van VluchtelingenWerk via het Step Up fonds.  Daarmee zette Egala hun organisatiestructuur verder op poten, groeide ze van 10 naar 35 vrijwilligers, en bedacht ze een solide plan om de mentale gezondheid van hun staf en vrijwilligers beter te waarborgen. 

In 2025 ondersteunt VluchtelingenWerk Egala opnieuw. Nu dat internationale aandacht en financiering voor de situatie in het grensgebied steeds verder terugloopt, richt de steun zich op een nieuwe fondsenwervings- en communicatiestrategie. Met een bijdrage van 10.000 euro, en door het delen van kennis en ervaringen helpt VluchtelingenWerk Egala een stap verder.

Naast directe steun aan Egala, blijven we als VluchtelingenWerk ook op Europees niveau aandacht vragen voor de situatie aan de Poolse grens. We zetten ons in voor naleving van het recht om bescherming te vragen, een einde aan pushbacks en structurele oplossingen in de EU. Wij gaan in gesprek met beleidsmakers en wijzen erop dat de EU zich aan onze buitengrens schuldig maakt aan refoulement, en ernstige mensenrechtenschendingen. Hierdoor verzwakt de EU zich ook als waardengemeenschap. We hebben de plicht om mensen op de vlucht humaan te behandelen en hun beschermingsverzoek in behandeling te nemen. Zo kunnen we laten zien dat wij in Europa niet meegaan in het narratief van vijandige regimes die migranten en vluchtelingen inzetten in een ‘hybride oorlogvoering’ en doorbreken we deze vicieuze cirkel. Door verhalen van partners als Egala te delen met beleidsmakers, media en ons netwerk, zorgen we dat deze mensen niet vergeten worden. 

Wil je meer weten? Neem contact met ons via: ip@vluchtelingenwerk.nl.