Standpunt | Gezinshereniging
Wat is de situatie?
Recht op gezinsleven
Iedereen heeft recht op familieleven. Dat is vastgelegd in internationale verdragen en de Europese Gezinsherenigingsrichtlijn. Dit geldt ook voor vluchtelingen. Vaak zijn gezinnen van elkaar gescheiden door de vlucht, oorlog en geweld. Nadat een lid van het gezin een asielvergunning heeft gekregen, hebben zij het recht om hun directe gezinsleden te laten overkomen. Achtergebleven gezinsleden leven op dat moment vaak nog in onveilige of zelfs levensgevaarlijke omstandigheden.
Aanvragen gezinshereniging
Om toestemming te krijgen voor gezinshereniging moeten vluchtelingen een uitgebreide en goed onderbouwde aanvraag indienen bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Deze checkt alle documenten en overlegde informatie om de identiteit en gezinsband vast te stellen. Vaak moeten de gezinsleden vervolgens voor nader onderzoek naar een Nederlandse ambassade reizen, meestal in een ander land. VluchtelingenWerk ondersteunt vluchtelingen bij het indienen van de aanvraag en de verdere gezinsherenigingsprocedure.
Lange duur en belemmeringen
De IND heeft te weinig personeel om op de aanvragen te beslissen waardoor grote achterstanden ontstaan. Het kan wel meer dan anderhalf jaar duren voordat de IND de aanvraag in behandeling neemt. Terwijl voor de vluchteling een harde deadline geldt dat de aanvraag binnen drie maanden moet zijn ingediend. Als de vluchteling te laat is gelden veel strengere eisen en kan de gezinshereniging mislopen.
Voor de gezinsleden geldt dat zij hun eigen land ook moeten ontvluchten om naar een Nederlandse ambassade te reizen voor het onderzoek naar de gezinsband en de afgifte van een visum. Soms moeten gezinsleden daarvoor illegaal de grens over omdat ze van hun autoriteiten geen paspoort krijgen. Bij de ambassades kunnen ook lange wachttijden voor een afspraak voorkomen.
Wat vindt VluchtelingenWerk?
Veel te lange beslistermijn
Het duurt nu veel te lang voor er door de IND op een gezinsherenigingsaanvraag wordt beslist, terwijl gezinsleden ondertussen in moeilijke en onveilige omstandigheden verkeren. De procedure moet aanzienlijk versneld worden. Omdat de asielprocedure ook lang duurt blijven vluchtelingengezinnen zo jarenlang van elkaar gescheiden. Tevens is het belangrijk dat ambassades voldoende capaciteit hebben om de gezinsherenigingen van vluchtelingen goed te kunnen faciliteren, zo nodig met de inzet van de UNHCR of IOM.
Kabinetsmaatregelen
VluchtelingenWerk maakt zich grote zorgen over de vergaande inperking van gezinshereniging. Als de plannen van het Kabinet doorgaan vervalt voor afhankelijke meerderjarige kinderen, pleegkinderen en ongehuwde partners de mogelijkheid op grond van de wet om met hun ouder of levenspartner te herenigen. Voor vluchtelingen die bescherming krijgen vanwege de (oorlogs)situatie in het land van herkomst of onmenselijke behandeling gaan zulke strenge eisen gelden dat gezinshereniging niet meer mogelijk is of heel lang gaat duren. Deze vluchtelingen moet zowel aan een huisvestings- als een inkomensvereiste voldoen en ze moeten twee jaar lang wachten voor ze een aanvraag mogen indienen. Een zo vergaande inperking van het recht op gezinshereniging is in strijd met Europees recht. Maar er zal eerst veelvuldig over geprocedeerd moeten worden en het zal lang duren voor de hoogste rechter uiteindelijk hierover zal oordelen.
De wetsvoorstellen hebben bovendien directe werking. Van al die aanvragen van gezinsleden die nu wachten op een beslissing van de IND zal meer dan 85% worden ingewilligd. Veel gezinsleden zijn hun land al ontvlucht en wachten op het visum om naar Nederland te kunnen reizen. Zodra de wet in werking treedt zullen de meeste ineens een afwijzing krijgen.
VluchtelingenWerk vindt dat vluchtelingengezinnen zo snel mogelijk herenigd moeten worden. De gezinsleden bevinden zich vaak in moeilijke en gevaarlijke omstandigheden en de vluchteling hier maakt zich grote zorgen. De IND en ambassades moeten voldoende middelen krijgen om de procedures soepel te laten verlopen. Snelle hereniging van gezinnen is bovendien belangrijk voor de integratie van vluchtelingen. Zij hoeven zich niet meer zorgen te maken over hun veiligheid. De kinderen kunnen weer naar school en de ouders kunnen snel met inburgering en werk aan de slag.
Aansluiting bij Gezinsherenigingsrichtlijn
Vluchtelingen moeten hun gezinsband en identiteit aantonen met verschillende documenten. Door oorlogs- en vluchtomstandigheden hebben ze vaak geen goede documenten. De IND wijst de aanvraag soms al af zonder een alternatief te bieden zoals DNA-onderzoek of een interview, omdat de vluchtelingen eerst moeten aantonen dat er sprake is van bewijsnood. VluchtelingenWerk vindt dit in strijd met de Gezinsherenigingsrichtlijn waarin staat dat een gezinsherenigingsaanvraag van een vluchteling niet mag worden afgewezen alleen om de reden dat er onvoldoende documenten zijn. Ook zijn er goede alternatieven om de gezinsband en identiteit aannemelijk te maken, waarvan de IND gebruik kan maken.
Schrap de nareistermijn
Voor vluchtelingen die om gezinshereniging vragen in Nederland geldt een 'fatale termijn': de zogenoemde nareistermijn. Dit houdt in dat vluchtelingen binnen drie maanden na het verkrijgen van een verblijfsvergunning om gezinshereniging moeten verzoeken. Als dit later gebeurt, bijvoorbeeld omdat familieleden vermist zijn, geldt een andere procedure met extra criteria en hoge leges. Vluchtelingen kunnen niet altijd voldoen aan deze eis, waardoor vluchtelingengezinnen langdurig of zelfs voor altijd gescheiden blijven. VluchtelingenWerk vindt dat de fatale termijn voor gezinshereniging uit de wet moet.