Informatie voor Oekraïners in verband met de oorlog in Oekraïne
Verblijf in Nederland
Let op: onderstaande informatie is sterk aan verandering onderhevig. De meest recente informatie vind je op ons platform RefugeeHelp >>. Dit platform is beschikbaar in het Oekraïens, Russisch, Engels en het Nederlands.
Wijziging Tijdelijke Beschermingsrichtlijn voor niet-Oekraïense vluchtelingen
Ben je gevlucht uit Oekraïne, maar heb je niet Oekraïense nationaliteit? Dan kan het zijn dat je vanaf 19 juli geen recht meer hebt op Tijdelijke Bescherming. Dat betekent dat je bijvoorbeeld geen recht meer hebt op opvang, onderwijs en medische zorg in Nederland. Dit geldt voor mensen die met een andere nationaliteit rechtstreeks uit Oekraïne of via een ander EU-land zijn gekomen.
Je valt wel onder de Tijdelijke Beschermingsrichtlijn als je voldoet aan alle onderstaande punten:
- Je hebt een permanente verblijfsvergunning op 23 februari 2022
- Je hebt Oekraïne niet verlaten voor 27 november 2021 en je bent na 23 februari 2022 niet teruggekeerd naar land van herkomst
- Je hebt je voor 19 juli 2022 ingeschreven in het BRP
De Tijdelijke Bescherming voor niet-Oekraïense vluchtelingen eindigt 4 maart 2023. Als je een permanente verblijfsvergunning of een asielvergunning hebt, houd je wel recht op bescherming.
Let op: werd jij in Oekraïne erkend als vluchteling? Dan blijf je onder de Tijdelijke Bescherming voor vluchtelingen uit Oekraïne.
Als je niet meer onder de Tijdelijke Bescherming valt, heb je twee opties:
- Terugkeer naar land van herkomst
- Aanvragen van een reguliere asielvergunning
Let op: dit kan pas als de IND heeft geoordeeld dat je niet onder de Tijdelijke Beschermingsrichtlijn valt.
Meer informatie over de Tijdelijke Bescherming vind je op ons platform RefugeeHelp >>
Informatie voor vluchtelingen uit Rusland
Als je gevlucht bent uit Rusland, heb je andere rechten en plichten dan vluchtelingen uit Oekraïne. Ook als je gevlucht bent uit Rusland, in verband met de algemene mobilisatie of omdat je je kritisch hebt uitgelaten over de Russische overheid en de oorlog in Oekraïne. Dit betekent dat je niet op dezelfde manier kan worden opgevangen als vluchtelingen die wél onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming vallen. Vluchtelingen uit Rusland, die in Nederland asiel zoeken, zullen de asielprocedure moeten doorlopen.
Als je asiel wilt aanvragen moet je een vluchtmotief hebben. VluchtelingenWerk Nederland kan je daarbij helpen. Daarnaast heeft VluchtelingenWerk Nederland een video gemaakt met informatie over de asielprocedure in Nederland. Deze video is in het Russisch te bekijken.
Heb je meer vragen over de asielprocedure in Nederland? Neem dan contact op met een VluchtelingenWerklocatie bij jou in de buurt.
Opvang
Als je geen slaapplek bij vrienden of familie hebt, dan zorgt de Nederlandse overheid dat je wordt opgevangen. De eerste gemeentelijke opvanglocaties voor Oekraïners zijn inmiddels geopend. Hier kun je terecht voor basisvoorzieningen zoals een bed, eten en medische zorg.
De rijksoverheid heeft aangegeven dat de Koninklijke Marechaussee mensen die onderdak nodig hebben bij de grens doorverwijst naar de beschikbare locaties.
Op deze locaties kun je terecht voor doorverwijzing naar een locatie waar plek is.
Je kunt als je een slaapplek nodig hebt de trein pakken naar een van deze plekken. De NS biedt alle vluchtelingen uit Oekraïne vrij reizen aan op de eerste dag na aankomst: op vertoon van je Oekraïense identiteitsbewijs en een Duits, Belgisch, Frans of Oostenrijks vervoerbewijs dat niet ouder is dan 24 uur, kun je een dagkaart ophalen bij de Tickets en Service-balies van NS. Voor het lokale openbaar vervoer geldt vanaf 1 juni 2022 dat de tijdelijke regeling voor vluchtelingen om gratis Nederland in te reizen vervalt. Je moet een geldig vervoerbewijs aanschaffen door een kaartje te kopen bij de vervoerder of een OV-chipkaart aan te schaffen.
Voor meer informatie over opvangplekken kun je contact opnemen met de gemeente waar je verblijft.
Je kunt ook verblijven bij familie, vrienden of kennissen. Daarnaast kun je terecht voor opvang bij particulieren. Vluchtelingen uit Oekraïne die verblijven bij een gastgezin zijn over het algemeen meeverzekerd onder de aansprakelijkheidsverzekering van het gastgezin. Vluchtelingen die verblijven in opvanglocaties zijn verzekerd via de gemeente waarin zij verblijven.
Meer informatie over particuliere initiatieven vind je op ons platform RefugeeHelp >>
Legaal verblijf
UPDATE: Vluchtelingen uit Oekraïne kunnen nu online een afspraak maken om hun bewijs van verblijf op te halen. Let op: dit kan nog niet in alle regio’s en het is niet de bedoeling af te reizen naar andere regio’s. Wacht tot een locatie in jouw regio beschikbaar is.
UPDATE: Vanaf 6 oktober 2022 is het weer mogelijk een afspraak te maken voor het ophalen van bewijs van verblijf. Kijk voor de meest recente updates over het verkrijgen van bewijs van verblijf op ons platform Refugeehelp >>.
Veel Oekraïners mogen 90 dagen visumvrij reizen in de Europese Unie en hoeven dus geen asiel aan te vragen om legaal in Nederland te verblijven. De overheid heeft aangekondigd dat vluchtelingen uit Oekraïne, die zijn geregistreerd bij de IND, in ieder geval tot 4 maart 2024 in Nederland mogen blijven. Dit wordt misschien nog verlengd tot maximaal 3 jaar.
Voordat je wordt uitgenodigd voor registratie bij de IND moet je je inschrijven bij de gemeente. Je hoeft dus niet naar Ter Apel om asiel aan te vragen. Je hoeft niet direct asiel aan te vragen als je legaal verblijft in Nederland. Je verblijft legaal als je een verblijfsvergunning hebt om te studeren of werken of om een andere reden. Ook voor het verkrijgen van opvang is het niet nodig asiel aan te vragen.
Oekraïners kunnen terecht in speciaal voor hen ingerichte opvanglocaties of kunnen tijdelijk verblijven bij kennissen. Zij kunnen zich inschrijven in de BRP bij de gemeente waarin zij (tijdelijk) verblijven.
Let op: deel alleen je informatie met autoriteiten, niet met tussenpersonen. Wees voorzichtig wanneer je benaderd wordt door andere individuen die vragen om jouw persoonlijke informatie.
Meer informatie over legaal verblijf vind je op ons platform RefugeeHelp >>
Bewijs van verblijf ophalen
Vanaf 4 juli kun je een bewijs van verblijf (sticker of pas) krijgen van de IND als je staat ingeschreven in de BRP. Hiermee toon je aan dat je onder speciale regels voor vluchtelingen uit Oekraïne valt (Tijdelijke Bescherming). Je moet zelf een afspraak maken om je bewijs af te halen bij een locatie van de IND. Via RefugeeHelp kun je online een afspraak plannen om je bewijs op te halen.Bij het maken van de afspraak ontvang je een afspraakcode. Doordat je gegevens niet automatisch worden opgeslagen moet je zelf de details van de afspraak controleren op de dag van de afspraak, door de code in te vullen op de website. Op RefugeeHelp vind je alle uitgebreide informatie over het het ophalen van een bewijs van verblijf.
Let op: Vanaf 6 oktober 2022 is het weer mogelijk een afspraak te maken voor het ophalen van bewijs van verblijf. Kijk voor de meest recente updates over het verkrijgen van het bewijs van verblijf op ons platform Refugeehelp >>.
Op dit moment is het ophalen van een bewijs nog niet mogelijk in alle regio’s, maar nieuwe data en locaties wordt continu toegevoegd in de afsprakenplanner. Het is belangrijk dat je niet reist naar een andere locatie reist om teleurstelling te voorkomen.
Let op: omdat je onder de richtlijn van Tijdelijke Bescherming valt, zijn je rechten van verblijf anders dan bij de standaardasielaanvraag.
Beslist de IND nu op asielaanvragen van Oekraïners?
Nee, vanwege de onzekere veiligheidssituatie in Oekraïne beslist de IND op dit moment niet op de asielaanvragen van Oekraïners. Er worden ook geen Oekraïners teruggestuurd. Dit heet een “besluit- en vertrekmoratorium” en geldt vanaf 28 februari voor de komende 6 maanden. Door het besluitmoratorium verlengt de IND de beslistermijn van lopende en nieuwe asielaanvragen met 1 jaar.
Als duidelijker is hoe de veiligheidssituatie zich in Oekraïne ontwikkelt gaat de IND onderzoeken wie uit Oekraïne recht heeft op een asielvergunning in Nederland. Dan pas start de asielprocedure echt.
Niet alle Oekraïense asielzoekers vallen onder het moratorium. Het geldt niet bij de volgende situaties:
Een andere EU-lidstaat is verantwoordelijk voor de asielaanvraag (Dublin). Bijvoorbeeld omdat de persoon al asiel heeft aangevraagd in die lidstaat. Of omdat die persoon een visum heeft dat is afgegeven door die lidstaat. Je moet dan in principe terug naar het land waar je eerder asiel aanvroeg.
De persoon heeft al bescherming in een andere EU-lidstaat, is erkend als vluchteling in een ander land of heeft ergens anders al een verblijfsvergunning. De IND verwacht dan dat je naar dat land gaat waar je een verblijfsvergunning hebt.
Personen die oorlogsmisdaden hebben gepleegd of een gevaar voor de openbare orde of nationale veiligheid vormen krijgen ook geen verblijf, de IND wijst de aanvraag dan af.
Personen die met onbekende bestemming zijn vertrokken, of niet bij hun gehoor zijn geweest krijgen geen verblijfsvergunning van de IND. De IND stelt de aanvraag dan buiten behandeling. Dit betekent dat de IND niet naar de inhoud van de zaak kijkt. In dit geval valt de persoon wel onder het vertrekmoratorium. De persoon hoeft tijdelijk niet uit Nederland te vertrekken.
De meest recente informatie vind je op ons platform RefugeeHelp >>. Dit platform is beschikbaar in het Oekraïens, Russisch, Engels en het Nederlands.
Meer informatie?
De IND geeft op haar website meer informatie over de gevolgen van de situatie in Oekraïne voor je verblijf en aanvragen.
Hoe kan ik terugkeren naar Oekraïne?
Er is op het moment nog weinig informatie over terugkeer naar Oekraïne. Het is bijvoorbeeld onduidelijk of (tijdelijke) terugkeer gevolgen zal hebben voor een eventueel toekomstig verblijf in Nederland. Vanwege de onveilige situatie en onzekerheid over de ontwikkeling van de oorlog raadt VluchtelingenWerk terugkeer af.
Wil je toch terugkeren?
De Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V) ondersteunt bij de terugkeer van vluchtelingen uit Oekraïne. Deze ondersteuning bestaat uit voorlichting en advies, ondersteuning bij het regelen van (vervangende) reisdocumenten en hulp bij het vervoer naar Oekraïne. Dit geldt ook voor vluchtelingen uit Oekraïne met een andere nationaliteit. Contact kan worden opgenomen via ilc@dtv.minvenj.nl.
Wanneer vluchtelingen willen terugkeren naar het land van herkomst kunnen ze daarnaast basisvertrekondersteuning en re-integratieondersteuning (hulp om een goede start te maken in het land van terugkeer) ontvangen van International Organization for Migration (IOM).
Kijk voor meer informatie voor terugkeren naar Oekraïne op ons platform Refugeehelp >>
Kan ik werken in Nederland?
Oekraïense vluchtelingen mogen vanaf 1 april 2022 werken in loondienst. De werkgever hoeft geen tewerkstellingsvergunning aan te vragen. Wel moeten werkgevers zo snel mogelijk bij het UWV melden dat zij een Oekraïense vluchteling hebben aangenomen. Vanaf 15 april 2022 zijn werkgevers verplicht dit ten minste twee werkdagen voor het begin van het werk te melden. Doen zij dit niet dat kunnen zij een boete krijgen.
Ook de vluchtelingen uit Oekraïne die tussen 4 maart en 1 april 2022 al aan het werk waren, geldt dat hun werkgever geen tewerkstellingsvergunning hoeft aan te vragen. Wel moet de werkgever dit alsnog zo snel mogelijk melden bij het UWV.
Let op: voor vluchtelingen uit Oekraïne die niet de Oekraïense nationaliteit hebben moet nog wel een tewerkstellingsvergunning aangevraagd worden. Op het moment dat je kunt aantonen dat je onder de speciale regels voor vluchtelingen uit Oekraïne valt (tijdelijke bescherming) kun je ook zonder tewerkstellingsvergunning aan het werk.
Als je als vluchteling in Nederland gaat werken, ben je verplicht een zorgverzekering af te sluiten en de premie te betalen. Doordat je die premie betaalt, kan er een zorgtoeslag worden aangevraagd, als je voldoet aan de voorwaarden. Je kunt de voorwaarden bekijken en de toeslag aanvragen op de website van de Belastingdienst.
Voor meer informatie en vragen over werken en inkomen in Nederland kun je kijken op ons platform RefugeeHelp >>
Wat moet ik doen als ik naar de dokter wil?
Voor vluchtelingen uit Oekraïne wordt de zorg, zoals een bezoek aan de huisarts, volledig vergoed via de subsidieregeling medisch noodzakelijke zorg voor onverzekerden. Vluchtelingen zelf hoeven dus niks bij te dragen.
Op dit moment zijn gemeenten verantwoordelijk voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne en alles wat daarbij komt kijken, dus ook medische zorg zoals afspraken bij een huisarts. Doe dus eerst navraag bij de gemeente bij welke huisarts je het beste terecht kunt. Daarnaast kun je in Nederland naar een apotheek voor medicijnen die zijn voorgeschreven door de huisarts, en ook voor advies of vragen over medicatie of gezondheidsklachten.
Ziekenhuizen en en andere zorgaanbieders die zorg verlenen aan onverzekerbare vreemdelingen kunnen subsidie aanvragen via de website van het CAK.
Vluchtelingen worden enkel verplicht een zorgverzekering af te sluiten als ze:
- Werk vinden in Nederland, of
- Succesvol asiel weten aan te vragen.
Let op: de regeling over de verblijfsstatus van Oekraïense vluchtelingen is aan verandering onderhevig De meest recente informatie vind je op ons platform RefugeeHelp >>
Op de website van de Rijksoverheid kan je informatie vinden over het ‘basispakket', welke zorg daar precies onder valt en wat wel en niet wordt vergoed.
Voor meer informatie kan ook contact worden opgenomen met de zorgverzekeringslijn. De website heeft ook informatie in het Oekraïens.
De meest recente informatie vind je op ons platform RefugeeHelp >>. Deze website is beschikbaar in het Oekraïens, Russisch, Engels en het Nederlands.
Kunnen mijn kinderen naar school?
Kinderen die gevlucht zijn uit Oekraïne hebben net als alle andere kinderen recht op onderwijs. In Nederland zijn alle kinderen, dus ook kinderen zonder verblijfsvergunning, verplicht om tussen hun 5e en 18e levensjaar naar school te gaan. Als je tussen de 16 en 18 jaar bent en een diploma van de middelbare school hebt, hoef je niet meer verplicht naar school. Via de gemeente kan je vragen welke scholen het nieuwkomersonderwijs verzorgen. Je kunt je kind dan bij elke school aanmelden. De school kijkt of je kind toegelaten kan worden. Mogelijk zal je kind eerst naar een schakelklas gaan om de Nederlandse taal te leren.
Per gemeente verschilt het aanbod van onderwijs, dus voor vragen over onderwijs kun je daarom het best bij je gemeente terecht.
Voor meer informatie en vragen over het onderwijssysteem in Nederland kun je kijken op ons platform RefugeeHelp >>
Waar kan ik met mijn huisdier terecht?
Veel Oekraïners hebben hun huisdier meegenomen op de vlucht. Bij aankomst in Nederland met een huisdier gelden regels. Dat komt doordat Oekraïne een land met hoog-risico voor rabiës is. In de Europese Unie is afgesproken dat er flexibel wordt omgegaan met mensen die met hun huisdier uit Oekraïne zijn gevlucht.
Als je nog niet in Nederland bent, dan word je gevraagd voorafgaand aan je reis contact op te nemen met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Je moet dan zo veel mogelijk gegevens van je huisdier en de reis doorgeven.
Als je al in Nederland bent met je huisdier, ga dan zo snel mogelijk naar de dierenarts. Als het nodig is laat dan je huisdier chippen, registreren en vaccineren tegen rabiës. Zorg voorafgaand aan je bezoek aan de dierenarts, dat het dier zo veel als mogelijk afgeschermd blijft van andere dieren of mensen.
Als je hulp nodig hebt voor je huisdier kan je contact opnemen met het meldpunt Hulp voor Dieren uit Oekraïne. Je kan dan denken aan steun bij het krijgen van de benodigde vaccinaties, verzorgingsproducten voor dieren of het zoeken naar een tijdelijke plek waar het huisdier kan worden ondergebracht.
Telefoonnummer: 088-8113333 (bereikbaar van 09.00-17.00)